500 bin kişi gelecek mi?

Bireysel emeklilik sisteminde, devletin yüzde 25 oranında katkı yapması hesapları değiştirdi. 9 yıllık sistemde, gelecek 5 yılda toplam fon büyüklüğünün 100 milyar TL’ye, katılımcı sayısının ise 6 milyonun üzerine ulaşması bekleniyor. 2013 ise önemli bir yıl olarak tanımlanıyor. Yeni uygulamanın ilk yılında, 500 bin yeni katılımcı hedefi var. Bu rakamın önemli bölümünün bireysel katılımlardan geleceği, kurum katkılı sözleşmelerde de geçtiğimiz yıldan daha yüksek bir büyüme olacağı düşünülüyor. Uzun vadede ise de geçtiğimiz yıldan daha yüksek bir büyüme olacağı düşünülüyor. Uzun vadede ise büyümeye en büyük katkıyı vakıf ve sandıklardan aktarımlar yapacak.
Bireysel emeklilik sistemi (BES), geçtiğimiz yılı 20 milyar TL düzeyinde bir fon büyüklüğü ve 3.1 milyon katılımcıyla kapattı. 2013’ün ise önemli bir yıl olması bekleniyor.  Yılın başında devreye giren devlet teşviki ve yeni düzenlemelerle sisteme 500 bin yeni katılımcının girmesi öngörülüyor. Hem mevcut hem yeni katılımcıların tasarruflarıyla fon büyüklüğünün ise 25 milyar TL’nin üzerine çıkacağı hesaplanıyor. Yeni katılımcıların önemli bölümü, son yıllarda olduğu gibi yine bireysel taraftan gelecek. Ancak bu yıl ve sonrasında kurumsal katılım, vakıf ve sandıklardan aktarım tarafında da ivmenin hızlanması bekleniyor. Örneğin, sektörün 2017 yılına kadar 75 milyar TL’yi aşması beklenen fon büyüklüğündeki büyümenin, yüzde 25’i vakıf ve sandıklardan aktarımla gelecek.

TABANA YAYILACAK
1 Ocak 2013 tarihiyle başlayan yeni yasal düzenlemelerle birlikte BES, tüm katılımcıların devlet teşvikinden yararlanabileceği etkin bir yapıya kavuştu. Anadolu Hayat ve Emeklilik Genel Müdürü Mete Uğurlu, devletin tüm katılımcılara yüzde 25 oranında katkı sağlamasının, özellikle bugüne kadar vergi avantajını kullanma imkânı olmayan geniş bir yeni müşteri kitlesi getireceğini söylüyor. Uğurlu, bu yeni kitle içinde gençleri, çiftçileri, ev hanımlarını, erken emeklileri, öğrencileri sıralıyor ve ekliyor: “Sistem yeni dönemde daha çok tabana yayılacak”
AvivaSA CEO’su Meral Eredenk, yeni düzenlemelerin tüm katılımcılara fayda sağlayacağını, ama en çok bireysel katılımcılar tarafında etkili olacağını söylüyor. Eredenk, “Yeni dönemde büyümede, yüzde 25 devlet katkısından yararlanmak isteyen bireysel katılımların çok etkili olacağını düşünüyorum” diyor.
BES, 2012 yılına 2 milyon 940 bin sözleşmeyle girmişti. 2013’e ise yaklaşık 3 milyon 460 bin sözleşmeyle başladı. Bu tablo, son bir yılda 500 binin üzerinde artışa işaret ediyor. Yapı Kredi Emeklilik Genel Müdürü Taylan Türkölmez, bu artışın henüz devlet katkısının başlamadığı, ama devlet katkısı rüzgarının arkaya alındığı bir dönemde gerçekleştiğine işaret ediyor ve ekliyor: “Bu dönemde bile bu kadar artış olmuşsa benim beklentim, 2013 yılında bundan çok daha fazlası olacağı yönünde.”

HEDEFTE KAÇ ÇALIŞAN VAR?
Bireysel emeklilik sisteminde, bugün grup emeklilik palanlarının payı yüzde 25,6 düzeyinde. Geçmişte grup planlarındaki büyümenin, bireysel planlardaki büyümenin üzerinde olduğuna işaret eden Cemal Onaran, yeni dönemde bireysel  katılımların daha fazla olacağını öngörüyor. Ancak uzun vadede, “Grup planları, yüzde 40 gibi bir orana ulaşabilir” diyor ve ekliyor:
“türkiye’de 18 yaşın üzerinde devlet katkısı alabilecek 59 milyon kişi var. Bunun 18 milyonu sigortalı olmak üzere 28 milyonu çalışanlardan oluşuyor.”
Vakıf Emeklilik Genel Müdürü ve Emeklilik Gözetim Merkezi başkanı Mehmet Bostan, türkiye’de sistemin istenilen düzeye gelebilmesi için kurumsal katılımların artması gerektiğinin altını çiziyor. İkinci basamak olarak adlandırılan ve çoğu OECD ülkesinde zorunlu tutulan işveren katkılı bireysel emekliliğin, Türkiye’de hala yeterince gelişmediğine dikkat çekiyor. Bostan, şu değerlendirmeyi yapıyor: “kurumsal katılımları toplam işveren grup emeklilik katkı payının toplam katkı payı içerisindeki oranı, 2011 yılı itibarıyla Britanya’da yüzde 88, Finlandiya’da yüzde 80 Hollanda ve Avustralya’da ise yüzde 68 düzeyinde. Türkiye’de bu oran yüzde 3,8. Dolayısıyla ciddi bir kurumsal katılım potansiyeli var.”

VAKIF VE SANDIKLARA DİKKAT!
Vakıf ve sandıklardan BES’e aktarım, bir süredir sektörün gündeminde. Yeni dönemde yeni düzenlemelerle bu alanda da önemli bir hareketlilik bekleniyor. Meral Eredenk, şöyle diyor: “Vakıf ve sandıklar olmadan yaptığımız 2023 projeksiyonumuza göre BES’in 2023 yılında ulaşacağı fon büyüklüğünü 243 milyar TL olarak öngörüyoruz. Vakıf ve sandık aktarımlarının da etkisiyle 2023 yılında sektörün fon büyüklüğü 300 milyar TL seviyelerine ulaşabilir.” Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdürü Mete Uğurlu, özellikle fon büyüklüğü tarafında beklenen artışta, vakıf ve sandıklardan aktarım tutarının önemli bir paya sahip olacağını söylüyor. “yeni yasal düzenlemeler neticesinde vakıf ve sandık üyelerine sağlanan avantajlarla hızlanması beklenen aktarım süreci sonunda, vakıf, dernek ve sandıklardaki bu kaynağın BES’e aktarılmasının hem sisteme hem ülke ekonomisine çok olumlu katkıları olacak” diyor.
Yapılan bazı hesaplara göre, yarım milyon üyesi olan vakıf ve sandıklardan, yaklaşık 20 milyar TL fonun bireysel emeklilik sistemine aktarılması bekleniyor 2017 sonunda sistemin fon büyüklüğünün 75 milyar TL olması öngörülüyor. Söz konusu bu rakam eklendiğindeyse hedef 100 milyar TL’ye ulaşıyor. Mete Uğurlu, “Bu durumda vakıf ve sandıklardan gelen aktarım, sektörün büyümesinin yüzde 25’ini oluşturmuş olacak” diyor.
Büyüme nereden gelecek?

BİREYSEL KATILIMCILAR
BES’deki büyüme son yıllarda en çok bireysel katılımlardan kaynaklandı. Bu trendin yeni dönemde de devam etmesi bekleniyor. Devlet teşviki uygulamasının ise sistemi daha çok tabana yayması bekleniyor.
KURUMSAL SÖZLEŞMELER
Hali hazırda sistemdeki grup emeklilik planlarının payı yüzde 25,6 düzeyinde. Uzun vadede ise bu oranın yüzde 40’a ulaşması öngörülüyor. Bireysel emeklilik şirketlerinin hedefinde , 18 milyonu sigortalı olmak üzere Türkiye’deki toplam 28 milyon çalışan var.
VAKIF VE SANDIKLAR
Yapılan hesaplara göre yarım milyon üyesi olan vakıf ve sandıklardan, yaklaşık 20 milyar TL fonun bireysel emeklilik sistemine aktarılması bekleniyor. 2017 sonunda sistemin fon büyüklüğünün 75 milyar TL olması öngörülüyor. Söz konusu rakam eklendiğinde hedef 100 milyar TL’ye yaklaşıyor. Vakıf ve sandıklardan gelen aktarımın, gelecek 5 yılda sektörün büyümesinin yüzde 25’ini oluşturması bekleniyor.

MEHMET BOSTAN/VAKIF EMEKLİLİK GM
“BU YIL 30 MİLYAR TL’Yİ ZORLARIZ”
POTANSİYEL BÜYÜK
OECD’nin gelişmiş bir özel emeklilik fonu pazarı için tanımladığı “minimum varlık/GSYH oranı” yüzde 20 iken, 2011 verilerine göre bu oranın Türkiye’de yüzde 2,2 olduğunu görüyoruz. OECD ortalaması ise yüzde 72. Öte yandan bireysel emeklilik sektörü, 2005-2011 yılları arasında yıllık ortalama olarak yüzde 91’lik bir büyüme sağladı. Bu verilere bakınca açıkça söyleyebiliriz ki Türkiye’de sistem açısından önemli bir potansiyel var.
YENİ DÖNEM
Özellikle yılbaşından itibaren devlet katkısı ve kurumlar için vergisel avantajların devreye girmesiyle bu potansiyel aktif hale gelecek. Devlet katkısının getirilmesi, ayrıca emeklilik şirketlerinin yönetim gider kesintisi ve fon yönetimi kesintilerinin düşürülmesi, katılımcılar açısından sistemi oldukça cazip bir hale getirdi. Vergi indirimi uygulamasından devlet katkısına geçilmesiyle birlikte BES daha geniş katılımcı kitlesinin yararlanabildiği bir sistem haline dönüştü. 2013 sonunda sistemde 500 bin net katılımcı artışı ve 30 milyar TL’leri zorlayan bir fon büyüklüğü olacağını düşünüyoruz.

TAYLAN TÜRKÖLMEZ/YAPI KREDİ EMEKLİLİK GM
2023 HEDEFİ 400 MİLYAR TL
BAMBAŞKA BİR SİSTEM
9 yılını doldurmuş olan BES artık yeni bir döneme giriyor. Var olan uygulamanın yerine gelen, yeni uygulamayla yatırılan her katkı payına devlet tarafından yüzde 25 oranında ek katkı verilecek olması bambaşka bir sistem demek. Böyle bir sistemin Türkiye’deki tüm vatandaşların ilgisini çekmesini bekliyoruz. O nedenle 2013 yılında bugüne kadar gerçekleşmiş olanın çok daha ötesinde bir büyümenin gerçekleşeceğini ve bu şekilde devam edeceğini bekliyoruz. Türkiye’nin tasarrufuna katkısı açısından da farklı bir büyüme trendine tanık olacağız.
2023 VİZYONU UZAK DEĞİL
2015 yılında Türkiye’de kişi başına düşen milli gelirin 13 bin dolar olması bekleniyor. 13 bin dolar gelişmiş bir ülke seviyesi demek. 13 bin doların karşılığı şu anda 24 bin TL civarında. Türkiye’nin GSMH’nin 24 bin TL olduğu bir dönemde 12 bin TL’ye kadar devlet katkısı veriliyor olması çok büyük bir rakam. Bu azımsanmayacak katkıyı iyi kullanabilir, bu misyonu gerçekleştirebilirsek 2023 yılında hedeflediğimiz rakama ulaşabiliriz. Türk Sigorta ve Bireysel Emeklilik Sektörü 2023 yılında normal büyüme trendinde 125 milyar, yeni teşvik sistemiyle birlikte hızlandırılmış büyüme senaryosuna göre de 400 milyar TL’ye ulaşması bekleniyor.
Hande Demirel/Capital