BES’te yeni dönem

Herkesin hayalidir rahat bir emeklilik. Maddi sıkıntı çekmeden, yıllarca verdiği emeğin karşılığı olan stressiz bir yaşam. Ama Türkiye’de maalesef emeklilerin durumu bu hayalden bir hayli uzak.

Çoğu emekli geçinemediği için ya ek iş yapıyor ya da mevcut işlerinde çalışmaya devam ediyor.

Emeklilik döneminde vatandaşlara ek bir gelir sağlamak ve emekliliğe yönelik tasarrufların yatırıma yönlendirilmesi amacıyla 2003 yılında Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) hayata geçirildi.

Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) verilerine göre şu anda yaklaşık 12.6 milyon katılımcı bireysel emeklilik sisteminde. Bu katılımcıların toplam fon tutarı 170 milyar TL’yi aşmış durumda. Emekli olanların sayısı ise 155 bin.

İstediğiniz fonu seçebilirsiniz

Temmuz ayı başından itibaren bireysel emeklilikte yeni bir dönem başladı. Takasbank, emeklilik yatırım fonlarının, fon kurucusu emeklilik şirketi tarafından diğer emeklilik şirketleri katılımcılarına satılmasına, geri alınmasına imkân sağlayan BEFAS Platformu’nu hizmete aldı.

Böylece BES planına sahip olan katılımcılar sözleşmelerinin bulunduğu emeklilik şirketini değiştirmeden, mevcut şirketi aracılığıyla BEFAS Platformu’nda işlem gören fon çeşitleri arasından seçim yapma imkânına sahip oldu. Hâlihazırda Takasbank tarafından işletilmekte olan TEFAS Platformu’nda menkul kıymet yatırım fonları işlem görmekte olup, BEFAS Platformu ile bu imkân emeklilik yatırım fonları için de sağlandı.

Rekabet getiriyi artırabilir

Katılımcılar bundan sonra daha iyi yönetildiğini ve daha yüksek getiri elde edebileceğini düşündüğü başka şirketler tarafından yönetilen fonlara yatırım yapabilecekler. Bu sayede emeklilik şirketleri arasında artan rekabetin fonların getiri performansını da yukarı çekebileceği tahmin ediliyor.

Katılımcılar katkı paylarını BEFAS Platformu’nda işlem gören fonlara yönlendirilmesi talebini, BES sözleşmelerinin bulunduğu emeklilik şirketinin internet veya mobil uygulamaları üzerinden kolaylıkla iletebilecek.

Devletten 22 milyarlık katkı

Sisteme ilgiyi artırmak ve katılımcıların sistemde daha uzun süre kalmalarını teşvik etmek için 2013 yılında devlet katkısı başlamıştı. Gönüllü 6.9 milyon katılımcıya bugüne kadar sağlanan devlet katkısı 21.5 milyar TL’ye ulaştı. Otomatik Katılım Sistemi ile BES’e dahil olan 5.7 milyon katılımcı da 600 milyon TL’lik devlet katkısından yararlandı. 1 Ocak 2013 tarihinden sonra emeklilik sözleşmesinin sistemde geçirdiği sürenin üç yıldan altı yıla kadar olması durumunda katılımcı, devlet katkısı ve getirilerinin %15’ine, 6 yıldan 10 yıla kadar olması durumunda %35’ine, 10 yıl ve daha fazla olması durumunda ise %60’ına hak kazanıyor. 10 yıldan fazla ve 56 yaşından sonra, yani emekliliğe hak kazandığında ise katılımcı devlet katkısının tamamını alıyor.

Nasıl emekli olursunuz?

Sistemde en az 10 yıl kaldığınızda ve 56 yaşınızı doldurduğunuzda Bireysel Emeklilik Sistemi’nden emekli olabilirsiniz. Emekli olduğunuzda birikimlerinizi tek seferde toplu olarak veya düzenli geri ödeme şeklinde alabilirsiniz. Ödemelerinizi, belirleyeceğiniz süre boyunca ya da belirleyeceğiniz tutar doğrultusunda maaş gibi düzenli şekilde geri alabilirsiniz. BES emeklilik yaşı 56 olmasına rağmen, sistemden stopaj vergilerinizi ödeyerek daha erken bir yaşta da ayrılabilirsiniz. Ancak bu durumda maalesef bazı avantajlarınız kaybolur.

Enflasyonun üzerinde getiri

2020 yılında kuruluşundan bu yana, BES ortalamada katılımcısına yıllık enflasyonun %3 üzerinde reel getiri sağladı. 2003 yılında sistem kurulduğunda sisteme yatırılan 100 TL, Bireysel Emeklilik Sistemi’nde elde edilen ortalama plan getirisi ile 2020 sonu itibariyle 918 TL oldu. Aynı dönemde enflasyon endeksine yatırılan 100 TL ise 2020 sonu itibariyle 485 TL olmuştu. Sistem katılımcısına sadece elde ettiği getiriler bazında 433 TL katma değer sağladı. Ufuk Korcan/Dünya