Deprem bölgesi hasar talepleri ve Dask tazminat ödemeleri

DASK kurumu 08.05.2023 tarihi itibariyle, depremzedelerden gelen tazminat talepleri ve yapılan ödemelere dair açıklama yaptı. Açıklamalara göre, kurum ödemeleri 24 Milyar Türk Lirasına yükseldi. Bu durumda, DASK açıkladığı nakdinin tamamını kullanmış oldu

Kamuoyuna açıklandığı gibi, TOKİ tarafından yaptırılacak deprem konutları için yapılan ihalelerinde bir metrekare(m2) inşaat birim maliyet değeri 15.000-16.000 TL aralığında gerçekleşti.
Bu gerçekleşmeleri dikkate alarak hazırladığımız tabloya göre, konutlardaki hasar tespit sınıflarına göre (Ağır hasar-Orta hasar-Hafif hasar) gerçekleşen ortalama tazminat ödemeleri ve depremzedelerin güncel inşaat m2 maliyetlerine göre kayıplarını belirledik.

DASK 08 Mayıs 2023 itibariyle 520.000 ZDS hasar dosyası açtı.

• Açılan AĞIR HASARLI 107.319 adet hasar dosyasına konu bir daire içine ortalama tazminat 186.000 TL olarak gerçekleşti. 100 m2 bir daire inşaat maliyeti TOKİ ye göre, 1.500.000 TL. Evi ağır hasar gören depremzedenin, bir evdeki zararı 1.314.000 TL .
• DASK, ihbar aldığı 31.768 dosyaya konu ORTA HASARLI bir daire içine ortalama tazminat 77.000 TL olarak gerçekleşti. 100 m2 bir daire inşaat maliyeti TOKİ ye göre, 1.500.000 TL. orta hasar gören depremzedenin, depremzedenin bir evdeki zararı 1.423.000 TL .
• DASK kurumunun ihbar aldığı 380.973 hasar dosyasına konu HAFİF HASARLI bir daire için ortalama tazminat miktarı 32.000 TL olarak gerçekleşti. 100 m2 bir daire inşaat maliyeti TOKİ ye göre, 1.500.000 TL. hafif hasar (azami % 25 lik bölümü) gören depremzedenin, depremzedenin bir evdeki zararı 368.000 TL

2011 Van depreminde 100 m2 bir konut için 30 bin Dolar ödeme yapılmış iken, son depremde aynı boyutta bir ev için depremzedelere 186.000 TL (9.300 USDolar) ödenmiştir.

Bu verilere göre DASK, depremde gerçekleşen hasarlara karşılık yaptığı ödemeler ile dertlere deva olamamıştır. 22 yıllık dönemin deneyimine rağmen 06 Şubat 2023 Pazarcık depreminde, sigortalı depremzedeler için gerçekleşen zararın önemli bir kısmı karşılanamamıştır. Sigortalıların aldığı tazminat olası maliyetin sadece %12 sini karşılayabilmiştir. Keza, orta hasarlı binalarında çoğunun tamirat maliyetinin inşa maliyetine yaklaşacağını dikkate aldığımızda açılan hasar dosyalarının % 27 si tam ziya durumunda ve alabildiği tazminat ise, maliyetin % 12 si kadardır.

DASK kurumunun acilen, kamu yararı ve güncel gerçek maliyetleri dikkate alarak tarifesini güncellemesi gereklidir. Bunu yaparken de 2019 yılında değiştirdiği Emlak Vergisi değerleri esasını terk etmelidir. Şehircilik bakanlığı inşaat maliyet listelerinin yanı sıra, ihalelerde ortaya çıkan güncel değerleri de yakından izleyerek sigortaya esas alınacak m2 birim maliyet fiyatlarını daha sık güncellemelidir. Zeylname zorunluluğu kaldırılmalı, gerekiyorsa enflasyon klozu gerçekçi uygulanmalıdır.

DASK kurumu, m2 inşaat maliyetlerini makul düzeye getirmelidir. Aşan inşaat maliyetleri için konut sahiplerinin ihtiyari deprem sigortaları “Konut/Ev poliçeleri” ile teminat almaları teşvik edilmelidir.

Deprem gerçekleştiğinde bölgedeki DASK poliçe sayıları ve sigortasızlık oranları dikkat çekicidir. En yüksek sigortalılık oranı % 65,9 ile Diyarbakır ilimizdedir. En düşük sigortalılık oranı ise % 35,7 oranı ile Gaziantep dedir. Görece Gaziantep ili sosyo-ekonomik gelişmişlik yönünden (20. İl) daha ileride olmasına karşın, sigorta konusunda Diyarbakır’ın (63.) çok gerisinde kalmıştır. Adana(8.sırada) olmasına karşın, sigortalılık oranı diğer dört ilimizin oranlarının da altında kalmıştır.

Depremzedelerin, çilelerinin en kısa zamanda bitmesi için herkese görev ve sorumluluk düşmektedir. DASK, deprem konusunda üniversite ve ilgili kamu kurumları ile TAMP- Türkiye Afet Müdahale Planı’nda etkin olmalıdır.

Gelecek için de acil tedbirler alınarak, DASK kurumu daimi ve bağımsız kadrolara kavuşmalı, operasyonları başka kuruluşlara devredilmemeli ve operasyonlarını kendi bünyesinde sonuçlandırmalıdır.
Sigortalı yaşam, güvenli ve özgürce yaşamaktır.
Fedai TOYRAN