Emekli aylığında kademeli artış nasıl yapılacak?

EMEKLİ AYLIKLARINDA KADEMELİ ARTIŞ NASIL OLACAK?

Malum en düşük emekli aylığı 7500 TL oldu. Benim emekli aylığım 7424 TL. En düşük emekli aylığı alanlara 2000 TL seyyanen zam verildi, ben ise sadece 76 TL aldım. Seçim öncesi emeklilikte kademeli artışla ilgili yapılan açıklamalar gerçekleşirse 7500 TL üzerinde maaş alanlar enflasyon farkı ve seyyanen refah zammı alacak. Bu adalet mi? 7501 TL alsam seyyanen zam alacaktım, ama 7500 TL’nin çok az altında kaldığım için bu zamdan da yararlanamayacağım. Eskiden en düşük emekli aylığına göre biraz da olsa iyi maaş alırken taban aylığa düştüm ve bundan sonra böyle devam edecek gibi. Benim gibi 6500-7000-7400 civarı aylık alanlar gördüğüm kadarıyla bu adaletsizlikten yakınıyor. (İsmi saklı)

En düşük emekli aylığı 2019 yılından beri hızlı bir şekilde artırılıyor. 2019’da 1000 lira olarak belirlenen tutar, 2020’de 1500, 2022 ocak ayında 2500, temmuz ayında 3500, 2023 ocak ayında 5500, mart ayında ise 7500 liraya yükseltildi. Başlangıçta en düşük emekli aylığı alanların sayısı 600 bin kişi dolayında idi. Şu an ise 9.5 milyon kişiye ulaştı.

Bu durum asgari ücret üzerinden 3600 prim günü bulunan ile 10800 prim günü bulunan emeklinin aynı aylığı almasına yol açtı. Prim günü ile emekli aylığı arasındaki bağ ortadan kalktı. Bu bağı kısmen de olsa yeniden kurabilmek için kademeli artış öngörülüyor.

En düşük emekli aylığı almakta olan emeklilerin, çalışma sürelerine ve ödedikleri prime göre belirlenen kök aylıkları arka planda her 6 ayda bir normal zamma göre belirlenmeye devam ediyor. Kademeli maaş artışı bu kök aylıklar üzerinden yapılacak.

Örneğin, kök aylığı 3500 TL’nin altındakilere yüzde 50, 3500 – 5500- arasındakilere yüzde 45, 5500-7500 TL arasındakilere yüzde 40, 7500 – 10000 TL arasındakilere yüzde 35 gibi azalan oranda bir zam belirlenecek. Yapılan zam sonrası kök aylığı 7500 TL’nin altında kalanlar, yine 7500 TL aylık almaya devam edecek.

Buna göre, kök aylığı 6500 TL olanlara yüzde 40 oranında zam yapıldığında aylığı 9100 liraya çıkarken, kök aylığı 4500 TL olanlara yüzde 45 oranında zam yapıldığında aylığı 6525 TL’de kalacağı için bu kişi 7500 TL aylık almaya devam edecek.

Halen 7500 TL olan en düşük emekli aylığı artırılırsa zam sonrası düşük kalan aylıklar bu kez yeni belirlenecek en düşük emekli aylığına tamamlanacak.

Emekli aylıklarına yapılacak kademeli artış prim günü ile emekli aylığı arasındaki kopan bağı kısmen telafi etmeye yarayacak.

KÇÖ ALANLARIN İŞSİZLİK MAAŞI NASIL HESAPLANIR?

Aralıksız 9 yıldır aynı işyerinde çalışıyorum. Pandemi döneminin tamamında 15 ay boyunca kısa çalışma ödeneği aldım. Sonrasında 640 gün çalışmam bulunuyor. Bugün işten çıksam 10 ay yerine 6 ay mı işsizlik maaşı alacağım? Ayrıca alacağım işsizlik maaşı şu anki brüt ücret üzerinden mi yoksa 2020 pandemi dönemindeki brüt ücret üzerinden mi ödenecek? (Musa Y.)

İşsizlik maaşına hak kazanabilmek için son 3 yılda en az 600 prim gününü doldurmak ve son 120 gün hizmet akdi ile çalışmak gerekir. İşsizlik maaşı süresi prim günü 600’den fazla 900’den az olanlarda 6 ay; 900 günden fazla 1080 günden az olanlarda 8 ay; 1080 günden fazla olanlarda ise 10 ay olarak uygulanıyor.

İşsizlik ödeneği veya kısa çalışma ödeneği alanların prim günleri sıfırlanıyor. Son 3 yılda en az 600 günlük süre, ödenekleri kullandıktan sonra yeniden çalışmaya başladıkları tarihten itibaren hesaplanıyor. Bu nedenle, pandemi öncesinde her ne kadar aralıksız uzun bir çalışma döneminiz olsa da kısa çalışma ödeneği kullandığınız için önceki prim günleriniz işsizlik ödeneğinde aranan süre bakımından sıfırlandı. Sonrasında 640 gün çalışmış olduğunuz için 6 ay işsizlik ödeneği alabilirsiniz.

Bugün işsiz kalma durumunda işsizlik ödeneğiniz son 4 aylık prime esas kazancınızın ortalaması üzerinden hesaplanır. Ortalama kazancın yüzde 40’ı oranında ödenek bağlanır.

KAMUDAN İHRAÇ EDİLEN MEMUR EMEKLİ İKRAMİYESİ ALABİLİR Mİ?

1.10.1998 tarihinde Milli Eğitim Bakanlığı’nda öğretmen olarak çalışmaya başladım. 2016 yılında KHK ile görevden ihraç oldum. Herhangi bir adli sürecim olmadı. İhraç olduktan hemen sonra bir şirkette çalışmaya başladım. Halen aynı şirkette çalışıyorum. Bu yıl ekim ayında EYT’den yararlanacağım. MEB’e bağlı olarak çalıştığım sürelerin emeklilik ikramiyesini alabilir miyim? Özel şirkette sigortam asgariden yattı. (Muharrem M.)

Memuriyetten ayrıldıktan sonra SSK veya BAĞ-KUR’a tabi çalışarak hizmet birleştirmesi suretiyle emekli olanlara kamudaki hizmet süreleri için emekli ikramiyesi ödemesinde bazı kriterler aranıyor. Bu kriterler aslında 1475 Sayılı Eski İş Kanunu’nda düzenleniyor.

Birleştirilmiş hizmet süreleri üzerinden emekli olanların kamudaki hizmet süreleri için ikramiye alabilmesi için ya memuriyet görevlerinin kıdem tazminatı almaya hak kazanacak şekilde sona ermiş olması, ya da tek başına kamudaki hizmet sürelerinin emekli olmaya yeterli olması gerekiyor. Örneğin, kadın memurların evlilik nedeniyle bir yıl içinde ayrılması, askere giden erkek memurun askerlik dönüşü memuriyete başlamaması, yedek subaylığın kanuni süre bitiminde sona ermesi emekli ikramiyesi alınmasına engel teşkil etmiyor.

Kamudan ihraç edilmiş kişilerin ikramiye alabilmesi için ise sigortalı çalışmaya başlama tarihine göre belirlenen asgari hizmet süresini doldurma koşulu aranıyor.

Örneğin, 8 Eylül 1999 tarihinden önce herhangi bir statüde sigortalı çalışması bulunan memurlar kamudan ihraç edilmiş olsa bile tek başına kamuda kadınsa 7200 gün, erkekse 9000 prim günü bulunuyorsa emekli ikramiyesi alabilir.

Sizin kamudaki hizmet süreniz 18 yıl olarak görünüyor. Kanunda aranan 25 yıl (9000 gün) koşulunu yerine getiremediğiniz için emekli ikramiyesi alamazsınız.

HİZMET BİRLEŞTİRMESİ İÇİN SGK’YA BAŞVURMAK GEREKİR Mİ?

SSK’da 6464 günüm, BAĞ-KUR’da ise 2012 – 2015 yıllarından 754 günüm var. 2016 kasım ayından 30 Mart 2023’e kadar kesintisiz SSK’lı olarak çalıştım. 30 Mart itibarıyla emeklilik başvurusunda bulundum. Hizmet birleştirmesi yapmama gerek var mı? (Ali Serdar Ö.)

Sosyal Güvenlik Kurumu emeklilik başvurusunda bulunanların hizmet birleştirmesini doğrudan yapıyor. Eskiden hizmet birleştirmesi için başvuru yapmak gerekirdi, artık gerekmiyor. Ancak, emeklilik işlemleriniz tamamlandığında size verilen belgelere bakarak emekli aylığınızın birleştirilen hizmet süreleri üzerinden yapılıp yapılmadığını kontrol edin. Birleştirme işlemi yapılmamışsa ikametinizin bulunduğu yer sosyal güvenlik il müdürlüğüne başvurarak düzeltme talebinde bulunabilirsiniz.

ÇIRAKLIK SİGORTASI SİGORTALILIK SÜRESİ HESABINDA DİKKATE ALINIR MI?

26.02.1988 doğumluyum. 4A tescil başlangıç tarihim 24.09.2007. Ancak bu giriş çıraklık sigortası olarak bildirilmiş ve 197 gün mevcut. Başka da çıraklık ödemesi yok. Uzun vade ödeme başlangıç tarihi 20.10.2008. Toplam prim günüm 4.438. Bu durumda emekliliğe esas prim günü hesabında hangi tarih dikkate alınır? Emeklilik priminin dolması nedeniyle (1999 öncesi girişlerde 3600 günü doldurup istifa etmeleri gibi) istifa edip tazminatımı iş yerimden almak istesem takip edilmesi gereken toplam pirim gün sayısı ne olur? (Latif Y.)

Çıraklar için sadece iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanır. Bu nedenle staj sigortasında olduğu gibi çıraklarda da sigorta başlangıcı olarak kabul edilmez. 20 Ekim 2008 tarihinden sonraki uzun vadeli sigorta kollarına tabi çalıştığınız prim günleriniz dikkate alınır.

8 Eylül 1999 tarihinden önce çalışmaya başlayanların kendi isteğiyle ayrıldığında kıdem tazminatı alabilmesi için aranan 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim günü koşulu, ilk defa çalışmaya 30 Nisan 2008 tarihinden sonra başlayanlarda sigortalılık süresine bakılmaksızın 5400 gün olarak uygulanır. Ancak, 2008 – 2015 yıllarında çalışmaya başlayanlarda prim günleri 4600 ile 5300 arasında kademeli olarak artırılır. Siz 2008 yılında çalışmaya başladığınız için 4600 prim gününü doldurduğunuzda kendi isteğiniz ile işten ayrılıp kıdem tazminatı alabilirsiniz.

30 Nisan 2008 tarihinden sonra çalışmaya başlayanlar 4600 gün koşulunu doldurmaya yeni başlıyorlar. Daha önce 8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihleri arasında çalışmaya başlayanlara kıdem tazminatı yazısı verilmesi konusunda Sosyal Güvenlik Kurumu’nun bazı birimleri tereddütte kaldılar. Sonra bu tereddüt ortadan kalktı ama zaman aldı. Şimdi yine tereddütler ortaya çıkabilir. Dolayısıyla, bu konuda adım atmadan önce Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan kıdem tazminatı yazısı talep edilmelidir. Bu yazıyı alıp işverene sunmadan iş akdini feshedenler kıdem tazminatı hakkını da kaybederler. Habertürk/Ahmet Kıvanç