Beyaz yaka suçları mercek altında

KPMG Türkiye Suistimal Önleme ve İnceleme Bölümü Direktörü Çiğdem Gürer, Bilgi Üniversitesi Santral Kampüsü’nde düzenlenen Bir Suistimalcinin Profili Çalıştayı’nda KPMG tarafından 2007 yılından beri her iki yılda bir hazırlanan “Bir Suistimalcinin Profili” raporunun 2013 araştırma sonuçlarını paylaştı. Çalıştayda Av. Orçun Çetinkaya ve Av. Beril Yayla da çeşitli vaka çalışmalarıyla suistimalin sonuçları konusunda katılımcılara bilgi aktardılar.
 
KPMG tarafından hazırlanan “Bir Suistimalcinin Profili” raporu, suistimali gerçekleştiren kişilerin ortak özelliklerini ortaya koyuyor. İşletmelerin suistimal riskine daha duyarlı olmalarına ve gerekli önlemleri almalarına yardımcı olmak amacıyla, fiili suistimal vakaları tüm ayrıntılarıyla incelenerek, tipik bir suistimalcinin profili çıkarılıyor. Son yapılan araştırmaya göre suistimalcilerin yüzde 70’ini 36 ile 55 yaş aralığındaki kişiler oluşturuyor. Türkiye’de gerçekleştirilen soruşturmalarda ise bu yaş aralığı 45-55 olarak ortaya çıkıyor. Suistimalcilerin yüzde 61’inin bizzat suistimali gerçekleştirdikleri mağdur şirket tarafından işe alındığı görülüyor. Bunların da yüzde 41’inin sözkonusu şirkette 6 yıldan uzun süredir çalışmış olduğu tespit ediliyor. Suistimal faaliyetlerinin yüzde 70’indesuistimalcinin başkalarıyla işbirliği yaptığı ortaya çıkıyor.
 
En sık görülen suistimal türü,varlıkların kötüye kullanılması. Bunu zimmetine para geçirme ve daha sonra da satın alma/tedarik suistimalleri oluşturuyor. En sık görülen bir diğer suistimal türü ise hileli veya yasadışı faaliyetlerle kazanılan varlıklarveya gelirler.                    
 
Bu yılki rapor, 78 ülkedeki KPMG üye firmalarının 2011–2013 yılları arasında soruşturmasını gerçekleştirdiği 596 suistimal vakasının analizini içeriyor ve suistimalcilerin genel özellikleri ve motivasyon kaynaklarıyla yetiştikleri çevre arasındaki nasıl bir ilişki olduğunu araştırıyor. KPMG’nin 2013 yılında dünya genelinde incelediği suistimal vakaları şirket yönetimlerine yol gösterici nitelik taşıyor.
 
Raporda, KPMG firmalarının Suistimal Önleme ve İnceleme Bölümü liderlerinin öngördükleri trendler dört maddede toplanıyor.Hem operasyonları kesintiye uğratma hem de maddi kazanç elde etme peşinde olan, üstün teknolojileri kullanabilen, çeşitli suç örgütleriyle işbirliği içerisinde hareket eden “bilişim korsanları” gibi tehditlere karşı savunmasızlığın artmakta olduğu görülüyor. Şirket içi ve şirket dışı suç ortaklarının birbirleriyle veya kendi aralarında yaptıkları gizli ittifak ve işbirliklerinde sürekli artan bir trend görülmesi, şirketlerin suistimalcilere karşı olan savunma mekanizmalarını, bağımsız denetim ve iç denetim önlemlerinin ötesine taşımaları gerektiğini vurguluyor.
 
Artık tek başına gerçekleştirilen vakalar olmaktan çıkıp diğer beyaz yaka suçlarında da yaygınlaşan rüşvet ve yolsuzluk, günümüz suistimalci profilinin sabit bir parçası haline gelmiş durumda ve suistimalcilerin kendi başlarına hareket etmelerine oranla, mağdur şirkete çok daha büyük maddi zarar veren danışıklı bir ilişki yaratma becerisine dayanıyor. Ekonomik istikrarsızlık, değişken sermaye piyasaları, yeni teknolojiler ve inovasyon, yeni muhasebe sistemleri, bilişim alanında dünyanın her yerinden erişim imkânının giderek artması ve sanal işlemlerin yapıldığı ortam, bu değişimlerden yasadışı biçimde faydalanarak kazanç temin etmek amacıyla gerekli yetkinlikleri gösterebilecek, suç dürtüsüne ve gerekçelere sahip insanlara birçok fırsat sunuyor.